LÖTZ STRAUSS (13 Mei 1930 – 25 Nov 2020)

Stil, broers, daar gaan ‘n man verby, hy groet en dis verlaas.

Daar’s nog maar één soos hy; bekyk hom goed.

Die oog, nou dof en weggesink, soos vuurvonk kon hy blink . . .

Sommer so vanself kom die woorde van Jan FE Cilliers se gedig ten tye van generaal Christiaan de Wet se oorlye in mens se gedagtes op as jy aan Lötz Strauss dink. Trou aan sy beskeie aard sou dit hom laat kriewel het om dié eer toegeswaai te word, vir jóú sal dit laat kriewel om by hom te sit en sy persoonlikheid en statuur te ervaar.

Hy was een van 8 kinders en sy pa was ‘n tegnikus by die poskantoor van destyds wat vir die installering en instandhouding van telefone verantwoordelik was. Uit eerstehandse ervaring kon hy tydens ‘n uitsending van die program Hoe verklaar u dit op sy tipies rustige manier ‘n vraag beantwoord oor die gegons van die telefoondrade. Die gemak waarmee hy vrae oor die Fisika kon uitlê, was die resultaat van sowel ‘n grondige kennis van sy vakgebied asook die Godgegewe gawe van onderrig gee. Ewe deeglik is ‘n antwoord nagevors, of dit ‘n stuk navorsing vir sy doktorale verhandeling oor Kernfisika was, en of dit ‘n leke-vraag van ‘n luisteraar op die platteland was. Ek sien hom in my geestesoog in die Huishoudkunde-departementshoof se kantoor as hy nie geweet het wat in brooddeeg aangaan nie, en toe dáár gaan lig opsteek het!  Ontdaan van enige kompromie as dit oor die inhoud van sy vak of die liefde vir sy taal gegaan het. Daar kon ‘n ondeunde glinstering in sy oog flonker as hy in sy gemoed giggel ten aanskoue van kollegas, wat sukkel om met ‘n linksom uitgegroefde kurktrekker ‘n kurkprop uit ‘n wynbottel te kry. ‘n Stukkie hiervan leef voort in sommige uitstallings van sy lieflingskind, die Exploratorium (huidig, Scienza), op die Tukkie kampus: “As jy hierdie knoop deurgehaak het, laat dit weer in sy oorspronklike vorm”

Dis onmoontlik om sy nalatenskap na waarde te skat wat in onderrig belê is. Handboeke, publikasies, sy versameling Scientific American ‘s in die Exploratorium, die Camera Obscura op die dak van die Fisikagebou, die Foucauld-slinger met sy hout-windroos by die Fisikagebou by Tukkies se ingang. Sy studente is versprei oor die wêreld: van die VSA se ruimteprogram tot by ‘n tafel in ‘n nederige plattelandse dorpshuis; waar die liefde vir sy vak se saad by geslagte gesaai is wat nie eens weet wie Lötz Strauss was nie!

My leergebinde eksemplaar 1/30 van “Hoe verklaar u dit?” kry vir my ‘n nuwe betekenis; die knop in die keel kan nie afgesluk word nie; ons salueer jou my vriend …

Stil!  Broers, dáár — gaan ‘n man verby.

Lemmie van Upington – 072 264 1992