As jy ’n tuisskoolouer is of ’n afstandsonderriginstelling in Suid-Afrika verteenwoordig, is die kans goed dat jy al van die term “toegangsreëlings” gehoor het. Of dalk is jy meer bekend met die frase “eksamenversoeninge”. Hierdie aanpassings is noodsaaklik om te verseker dat alle kandidate, ongeag gestremdheid, leerprobleme of tydelike toestande, hul eksamens op ’n regverdige en gelyke speelveld kan aflê en voltooi.

Hierdie onderwerp is veral relevant in die aanloop tot EduXplore Noord, waar onderwysverskaffers, ouers en ondersteuningspesialiste bymekaarkom om inklusiewe assesseringspraktyke beter te verstaan. Hierdie artikel sal help om die proses rondom toegangsreëlings te verduidelik, die belangrikste vereistes uit te lig, en die verskille tussen die internasionale eksamenrade soos Cambridge International en Pearson Edexcel (gereguleer deur die JCQ in die VK) toe te lig.

Wat is Toegangsreëlings?

Toegangsreëlings is redelike aanpassings aan die manier waarop ’n kandidaat ’n eksamen aflê. Dit is nie bedoel om ’n onregverdige voordeel te gee nie, maar eerder om die speelveld gelyk te maak en hindernisse tot prestasie te verminder. Dit kan korttermyn wees (bv. weens ’n besering) of langtermyn (bv. gediagnoseerde leer- of fisiese toestande).

Watter Soorte Toegangsreëlings is Beskikbaar?

Jy mag dalk reeds bekend wees met algemene reëlings soos ekstra tyd of rusbreuke, maar die lys van moontlike aanpassings is eintlik baie uitgebreider. Hier is ’n paar voorbeelde:

• Ekstra tyd (gewoonlik 25%, maar soms meer)

• Rusbreuke (binne eksamentyd)

• Gebruik van ’n voorleser of leesprogrammatuur

• Gebruik van ’n skrywer of spraak-na-teks sagteware

• Gewysigde vraestelle (bv. grootdruk of Braille)

• Oorbeskermers (nie-elektriese geraasonderdrukkende oordoppe)

• Afsonderlike lokaal of kleiner groepinstelling

• Gekleurde oortreksels of papier

• Rekenaar vir tik van antwoorde

• Hulptoestelle/tegnologie

• Stil frummelgereedskap (ja, selfs stresballe kan voorgeskryf word, mits ondersteun deur bewys!)

Hierdie opsies is ontwerp om leerders met toestande soos ADHD, disleksie, angsversteurings, outismespektrumversteurings, visuele gestremdhede, fisiese gestremdhede, en meer te ondersteun.

Sentrumbesluite vs Raadbesluite: Wat is die Verskil?

Daar is twee hooftipes toegangsreëlings, gebaseer op wie dit mag goedkeur:

• Sentrumbesluite (Centre-Delegated)
  • Hierdie reëlings kan deur die eksamensentrum self goedgekeur word sonder dat die eksamenraad se toestemming nodig is. Algemene voorbeelde sluit in rusbreuke of gebruik van ’n rekenaar. Die geregistreerde sentrum sal egter steeds bewyse van behoefte benodig in geval van ’n inspeksie.
• Raadbesluite (Board-Delegated)
  • Hierdie reëlings vereis formele goedkeuring van die eksamenraad (Cambridge of Pearson Edexcel). Dit sluit in ekstra tyd, ’n voorleser of ’n skrywer.

Om hierdie verskil te verstaan is belangrik, aangesien raadbesluite streng sperdatums, spesifieke ondersteunende dokumentasie, en ’n goedkeuringsproses met ’n paar weke se verwerkingstyd behels.

Die Aansoekproses: Stap vir Stap

1. Registreer Vroeg vir Eksamens
   Die kandidaat moet eers geregistreer wees vir die eksamen by ’n geakkrediteerde sentrum voordat ’n aansoek vir toegangsreëlings ingedien kan word.

2. Versamel Ondersteunende Bewyse
   Dit kan insluit onlangse opvoedkundige assesserings, sielkundige verslae of mediese dokumentasie, afhangend van die toestand.

3. Assessering deur die Eksamensentrum
   ’n Gekwalifiseerde assessor sal die dokumentasie hersien en indien nodig, verdere assessering doen.

4. Indiening van die Aansoek
   Die geakkrediteerde sentrum of toegangsreëlingsafdeling dien die aansoek en bewyse in by die eksamenraad, en sal jou deur die proses begelei.

5. Wag op Goedkeuring of Terugvoer
   Die sentrum sal in kennis gestel word van die uitkoms. Indien meer inligting nodig is, sal die sentrum dit by jou aanvra.

6. Implementering op Eksamendag
   Die reëlings word op die dag geïmplementeer deur die sentrum se eksamenbeampte of toegangsreëlingskoördineerder.

Watter Bewyse is Vereis?

Hiermee sukkel baie ouers en skole. Die vereistes wissel volgens die aard van die toestand:

1. Mediese Toestande (bv. epilepsie, chroniese moegheid, ADHD)
   ’n Brief of verslag van ’n gespesialiseerde mediese praktisyn (nie ’n algemene praktisyn nie) wat nie ouer as 3 jaar is nie, en wat duidelik die toestand en die impak daarvan op eksamenprestasie uiteensit.

2. Leerprobleme (bv. disleksie)
   ’n Verslag van ’n opvoedkundige sielkundige wat lae prestasie in spesifieke areas soos prosesseringspoed, werkgeheue of leesvlotheid aandui. Let egter daarop dat dit nie die Form 8-assessering vervang nie, wat deur ’n gekwalifiseerde assessor by die eksamensentrum voltooi moet word.

3. Emosionele of Geestesgesondheidstoestande
   Jy het ’n bevestigde diagnose nodig – dit kan wees in die vorm van ’n verslag van ’n sielkundige, psigiater of geestesgesondheidspesialis, met ’n diagnose en behandelingsplan.

Sleutelverskille tussen Cambridge en JCQ (Pearson Edexcel)

Beide Cambridge International en die JCQ (Joint Council for Qualifications – verantwoordelik vir Pearson Edexcel) is daartoe verbind om regverdige toegang te verseker, maar hul prosesse en sperdatums verskil. As jy byvoorbeeld aansoek doen by Cambridge, sal jou sperdatum minstens 2 weke vroeër wees as dié van JCQ.

Wanneer jy onseker is, is dit altyd die beste om ’n toegangsreëlingspesialis of die eksamenraad se volledige dokumentasie te raadpleeg:

• Cambridge Handbook 2025

• JCQ Access Arrangements 2024–25

Laaste Gedagtes: Wees Vroeg, Wees Voorbereid

Toegangsreëlings is nie iets wat jy later byvoeg nie. Dit is ’n kritieke deel van regverdige en inklusiewe onderwys. Met die regte dokumentasie, betydse registrasie, en ’n duidelike begrip van die proses, kan leerders hul eksamens met selfvertroue aflê, wetende dat hul behoeftes erken is.

Of jy nou een leerder ondersteun of assesserings vir baie koördineer – hoe vroeër jy beplan, hoe gladder verloop alles.

En as jy EduXplore Noord bywoon, maak seker jy besoek die inligtingsstalletjie of paneelbespreking oor inklusiewe eksamenpraktyke. Om toegang te gee, gaan nie net oor regverdigheid nie – dit gaan oor om die potensiaal in elke leerder raak te sien.

Hierdie artikel word met trots gebring deur Tutors & Exams South Africa, ’n borg van die EduXplore Noord Ekspo 2025.